Ma ona pomóc organom krajowym poprawić skuteczność ich systemów wymiaru sprawiedliwości. W porównaniu do poprzednich edycji tablica wyników z 2017 r. ukazuje nowe aspekty funkcjonowania systemów wymiaru sprawiedliwości, na przykład to, jak łatwo konsumenci mogą uzyskać dostęp do wymiaru sprawiedliwości i które kanały wykorzystują, by wnosić skargi na przedsiębiorstwa. Po raz pierwszy tablica wyników pokazuje również czas trwania postępowań sądowych w sprawach karnych dotyczących przestępstw związanych z praniem pieniędzy.

Piąta edycja unijnej tablicy wyników wymiaru sprawiedliwości stanowi potwierdzenie, że skuteczne systemy wymiaru sprawiedliwości odgrywają zasadniczą rolę w budowaniu zaufania do przedsiębiorstw i w tworzeniu otoczenia przyjaznego dla inwestycji na jednolitym rynku – powiedziała Vĕra Jourová, unijna komisarz ds. sprawiedliwości, konsumentów i równouprawnienia płci. Zachęcam państwa członkowskie, by zagwarantowały przeprowadzenie wszystkich reform wymiaru sprawiedliwości z poszanowaniem praworządności i niezawisłości sądownictwa. Jest to niezmiernie ważne dla obywateli i przedsiębiorstw, gdyż mogą wówczas w pełni korzystać z przysługujących im praw, a niezależny i sprawny system wymiaru sprawiedliwości jest podstawowym filarem każdej demokracji.

Kluczowe ustalenia wynikające z tablicy wyników z 2017 r.:

• Skrócenie czasu postępowań sądowych w sprawach cywilnych i handlowych: w tym w wielu państwach członkowskich, w których systemy wymiaru sprawiedliwości borykają się z trudnościami. Poprawa ta jest bardziej widoczna w ujęciu pięcioletnim niż w perspektywie krótkoterminowej.

• Analiza egzekwowania przepisów prawa w zakresie ochrony konsumentów: Państwa członkowskie odpowiadają za egzekwowanie unijnego prawa konsumenckiego. Jak wynika z tablicy wyników, czas trwania postępowań administracyjnych i kontroli sądowej w tej dziedzinie bardzo się różni w poszczególnych krajach. Ponadto wynika z niej, że to organy ochrony konsumentów mogą bezpośrednio rozwiązać wiele problematycznych kwestii związanych z konsumentami bez potrzeby wchodzenia na drogę sądową.

• Analiza walki z praniem pieniędzy: Zgodnie z wymogiem czwartej dyrektywy w sprawie przeciwdziałania praniu pieniędzy państwa członkowskie po raz pierwszy przekazały dane w tej dziedzinie. Wskazują one na znaczne różnice w długości trwania spraw – od mniej niż pół roku do prawie trzech lat – w przypadku postępowań dotyczących przestępstw polegających na praniu pieniędzy.

• Ograniczony dostęp do wymiaru sprawiedliwości dla uboższych obywateli: tablica wyników pokazuje, że w niektórych państwach członkowskich obywatele, których dochody kształtują się poniżej progu ubóstwa, nie otrzymują żadnej pomocy prawnej w przypadku niektórych rodzajów sporów.

• Wykorzystywanie narzędzi ICT wciąż ograniczone w niektórych państwach: co prawda technologie informacyjne i komunikacyjne (ICT) są powszechnie stosowane w komunikacji między sądami i adwokatami w połowie państw członkowskich UE, jednak w ponad połowie państw członkowskich ich zastosowanie przy składaniu podpisu elektronicznego jest bardzo ograniczone. Nowe dane na temat wykorzystywania technologii ICT przez prawników w kontaktach z sądami po raz kolejny dowodzą, jak duże znaczenie dla dobrze funkcjonujących systemów wymiaru sprawiedliwości ma łączność elektroniczna.

• Lepsze lub niezmienione postrzeganie niezależności sądów przez ogół społeczeństwa: dotyczy to ponad dwóch trzecich państw członkowskich, w porównaniu z rokiem 2016. Taką samą tendencję można zaobserwować od 2010 r. w odniesieniu do przedsiębiorstw. Jednym z powodów postrzeganego braku niezależności sądów i niezawisłości sędziów była przede wszystkim ingerencja lub presja ze strony rządu i polityków. Tablica wyników z 2017 r. przedstawia również dane dotyczące obowiązujących w poszczególnych państwach członkowskich zabezpieczeń mających zagwarantować niezawisłość sędziów. Pokazuje to, jak ogromne znaczenie ma praworządność dla UE.

• Normy jakości: większość państw członkowskich dysponuje normami regulującymi terminy lub ramy czasowe, aby uniknąć przewlekłych postępowań sądowych. Normy te jednak nie są stosowane w niektórych państwach członkowskich, których systemy wymiaru sprawiedliwości są mniej skuteczne.

Dalsze działania

Ustalenia dokonane na podstawie tablicy wyników z 2017 r. są brane pod uwagę przy ocenie sytuacji w poszczególnych krajach, prowadzonej obecnie w ramach europejskiego semestru 2017. Sprawozdania dotyczące poszczególnych państw członkowskich zostały opublikowane w dniu 22 lutego 2017 r. i obejmują ustalenia dotyczące systemów wymiaru sprawiedliwości w wielu państwach członkowskich (Belgia, Bułgaria, Hiszpania, Chorwacja, Włochy, Cypr, Łotwa, Malta, Polska, Portugalia, Rumunia, Słowenia i Słowacja) (zob. IP/17/308).

Kontekst

Tablica wyników, zawierająca głównie informacje dotyczące postępowań sądowych w sprawach cywilnych i handlowych oraz administracyjnych, ma na celu wspieranie państw członkowskich w ich dążeniach do stworzenia otoczenia bardziej przyjaznego dla inwestycji, przedsiębiorstw i obywateli. Zwraca się na niej uwagę na trzy główne elementy skutecznego systemu wymiaru sprawiedliwości:

• Wydajność: wskaźnik długości postępowania, wskaźnik zamykanych spraw i liczba spraw w toku.

• Jakość: wskaźniki dotyczące pomocy prawnej, opłat sądowych, szkoleń, monitorowania działań sądowych, budżetu i zasobów ludzkich.

• Niezależność: wskaźniki postrzegania niezależności wymiaru sprawiedliwości przez przedsiębiorstwa i ogół społeczeństwa oraz wskaźniki dotyczące gwarancji w odniesieniu do sędziów.

Poprawa skuteczności krajowych systemów wymiaru sprawiedliwości jest jednym z uznanych priorytetów europejskiego semestru – rocznego cyklu koordynacji polityki gospodarczej UE. Tablica wyników wymiaru sprawiedliwości UE zapewnia roczny porównawczy przegląd funkcjonowania krajowych systemów wymiaru sprawiedliwości i tym samym pomaga państwom członkowskim w realizowaniu tego priorytetu. Uzupełnieniem wspomnianego przeglądu są oceny poszczególnych krajów prowadzone w drodze dwustronnego dialogu z organami krajowymi i zainteresowanymi podmiotami. Taka ocena może prowadzić do zaleceń dla poszczególnych krajów w sprawie poprawy krajowych systemów wymiaru sprawiedliwości. W semestrze europejskim w 2016 r., na podstawie wniosku Komisji, Rada wydała zalecenia dla poszczególnych krajów w tym obszarze sześciu państwom członkowskim (Bułgarii, Chorwacji, Włochom, Cyprowi, Portugalii i Słowacji).

Przy tworzeniu tablicy wyników korzystano z różnych źródeł informacji. Główne źródła danych zapewnia Europejska Komisja na rzecz Efektywności Wymiaru Sprawiedliwości (CEPEJ) przy Radzie Europy. Do innych źródeł należą europejskie sieci danych, takie jak europejska sieć rad sądownictwa i Sieć Prezesów Sądów Najwyższych UE, Rada Izb Adwokackich i Stowarzyszeń Prawniczych Unii Europejskiej (CCBE) oraz różne komitety w poszczególnych obszarach prawodawstwa UE.

Dodatkowe informacje

Tablica wyników wymiaru sprawiedliwości 2017 pełne sprawozdanie

Podsumowanie tablicy wyników wymiaru sprawiedliwości Zestawienie informacji

Pytania i odpowiedzi

Wykresy z pełnymi danymi liczbowymi

Badanie Eurobarometr pt. „Niezależność krajowych systemów wymiaru sprawiedliwości w UE postrzegana przez ogół społeczeństwa"

Badanie Eurobarometr pt. „Niezależność krajowych systemów wymiaru sprawiedliwości w UE postrzegana przez ogół społeczeństwa"

Europejski semestr