.

Tania odzież niskiej jakości spowodowała gwałtowny wzrost ilości produkowanych i wyrzucanych ubrań. Dowiedz się więcej o jej wpływie na środowisko i rozwiązaniach UE w tym zakresie.

Tania odzież niskiej jakości - tzw. szybka moda - ciągle dostarcza ubrania w nowym stulu po bardzo niskich cenach. Aby przeciwdziałać wpływowi tego zjawiska na środowisko, UE chce zmniejszyć ilość odpadów tekstylnych oraz wydłużyć cykl życia i recykling tekstyliów. Jest to część planu osiągnięcia gospodarki o obiegu zamkniętym do 2050 roku.

Zapoznaj się z definicją gospodarki o obiegu zamkniętym, jej znaczeniem i korzyściami.

Nadmierna konsumpcja zasobów naturalnych
Do produkcji tekstyliów potrzeba dużo wody oraz gruntów pod uprawę bawełny i innych włókien. Szacuje się, że w 2015 r. światowy przemysł włókienniczy i odzieżowy wykorzystał 79 mld metrów sześciennych wody, podczas gdy potrzeby całej gospodarki UE wyniosły w 2017 r. 266 mld metrów sześciennych. Szacuje się, że produkcja jednego T-shirtu pochłania 2700 litrów wody słodkiej, czyli ilość wystarczającą jednej osobie na 2,5 roku.

Sektor tekstylny był trzecim co do wielkości powodem degradacji wody i użytkowania gruntów w 2020 roku. W tym samym roku, na produkcję odzieży i obuwia potrzeba było średnio dziewięciu m3 wody, 400 m2 ziemi i 391 kg surowców na każdego obywatela UE.

Zanieczyszczenie wody
Według szacunków produkcja tekstyliów odpowiada za ok. 20% globalnego zanieczyszczenia czystej wody w wyniku farbowania i wykańczania produktów.
Co roku do mórz i oceanów trafia szacunkowo pół miliona ton mikrowłókien uwalnianych w trakcie prania syntetyków.

Pranie odzieży syntetycznej odpowiada za 35% pierwotnych mikrodrobin plastiku uwalnianych do środowiska. Podczas prania ubrań z poliestru może dojść do uwolnienia 700 000 mikrowłókien, które mogą się dostać do łańcucha żywnościowego.

Większość mikrodrobin plastiku z tekstyliów uwalnia się podczas pierwszych kilku prań. Szybka moda opiera się na masowej produkcji, niskich cenach i dużych wolumenach sprzedaży, co sprzyja wielu pierwszym praniom.

Pranie produktów syntetycznych spowodowało, że na dnie oceanów zgromadziło się ponad 14 milionów ton mikrodrobin plastiku. Oprócz tego globalnego problemu, zanieczyszczenie generowane przez produkcję odzieży ma druzgocący wpływ na zdrowie lokalnych mieszkańców, zwierzęta i ekosystemy, w których znajdują się fabryki.

Emisja gazów cieplarnianych
Szacuje się, że branża odzieżowa odpowiada za 10% światowych emisji dwutlenku węgla – to więcej niż emisje pochodzące z przelotów międzynarodowych i żeglugi morskiej łącznie.

Według Europejskiej Agencji Środowiska zakupy tekstyliów w UE w 2020 r. spowodowały około 270 kg emisji CO2 na osobę - czyli wyroby tekstylne zużywane w UE spowodowały emisję gazów cieplarnianych w wysokości 121 mln ton.

Odpady tekstylne na składowiskach
Zmienił się też sposób pozbywania się niechcianych ubrań, które ludzie raczej wyrzucają niż oddają na cele charytatywne. Mniej niż połowa zużywanej odzieży jest zbierana w celu ponownego wykorzystania lub recyklingu. Tylko 1% tej odzieży jest poddawany recyklingowi na nowe ubrania, ponieważ dopiero teraz zaczynają pojawiać się technologie, które umożliwiłyby recykling odzieży na włókna pierwotne.

W latach 2000-2015 produkcja odzieży podwoiła się, podczas gdy średnie zużycie jednej sztuki odzieży spadło.

Europejczycy kupują co roku prawie 26 kg i usuwają około 11 kg tekstyliów. Ubrania używane mogą być eksportowane poza UE, ale są głównie spalane lub składowane (87%).

Rozwój szybkiej mody miał kluczowe znaczenie dla wzrostu konsumpcji, napędzanej częściowo przez media społecznościowe i branżę, która dostarcza trendy większej liczbie konsumentów w szybszym tempie niż w przeszłości.

Nowe strategie rozwiązania tego problemu obejmują opracowanie nowych modeli biznesowych dla wypożyczania odzieży, projektowanie produktów w sposób ułatwiający ponowne użycie i recykling (moda o obiegu zamkniętym), przekonanie konsumentów do kupowania mniejszej ilości ubrań lepszej jakości (slow fashion) i ogólnie skierowanie zachowań konsumentów w stronę bardziej zrównoważonych opcji.

Rozwiązanie problemu odpadów tekstylnych w UE: rozwiązania

Trwają prace nad strategią UE na rzecz zrównoważonych tekstyliów o obiegu zamkniętym

W ramach planu działania na rzecz gospodarki o obiegu zamkniętym Komisja Europejska przedstawiła w marcu 2022 r. nową strategię, dzięki której tekstylia mają stać się trwalsze, naprawialne, nadające się do ponownego użycia i recyklingu, która ma tez przeciwdziałać szybkiej modzie i stymulować innowacje w sektorze.

Nowa strategia obejmuje nowe wymagania dotyczące ekoprojektu dla tekstyliów, bardziej zrozumiałe informacje, cyfrowy paszport produktu i wzywa firmy do wzięcia odpowiedzialności i działania w celu zminimalizowania śladu węglowego i środowiskowego.

1 czerwca posłowie i posłanki do PE przedstawili propozycje wprowadzenia surowszych środków UE w celu powstrzymania nadmiernej produkcji i konsumpcji tekstyliów. Sprawozdanie Parlamentu wzywa do produkcji tekstyliów z poszanowaniem praw człowieka, praw socjalnych i pracowniczych, a także środowiska i dobrostanu zwierząt.

Istniejące środki UE dotyczące odpadów tekstylnych

Zgodnie z dyrektywą w sprawie odpadów, zatwierdzoną przez Parlament Europejski w 2018 r., od 2025 r. państwa UE będą zobowiązane do oddzielnego zbierania wyrobów tekstylnych. Nowa strategia Komisji obejmuje również środki mające na celu wspieranie materiałów i procesów produkcyjnych o obiegu zamkniętym, zapobieganie obecności niebezpiecznych chemikaliów oraz pomoc konsumentom w wyborze zrównoważonych tekstyliów.

Unia posiada oznakowanie ekologiczne UE, które mogą umieszczać na swoich produktach producenci przestrzegający kryteriów ekologicznych, takich jak ograniczone stosowanie szkodliwych substancji czy ograniczenie zanieczyszczenia wody i powietrza.

UE wprowadziła również środki służące złagodzeniu wpływu odpadów tekstylnych na środowisko. Ze środków programu „Horyzont 2020” finansowany jest projekt wykorzystujący recykling chemiczny RESYNTEX, który mógłby stanowić model biznesowy gospodarki o obiegu zamkniętym dla przemysłu tekstylnego.

Bardziej zrównoważony model produkcji tekstyliów ma również potencjał pobudzenia gospodarki. „Europa znajduje się w bezprecedensowym kryzysie zdrowotnym i gospodarczym, ujawniającym kruchość naszych globalnych łańcuchów dostaw” powiedział poseł do Parlamentu Europejskiego Jan Huitema.

"UE musi prawnie zobowiązać producentów i duże firmy modowe do prowadzenia bardziej zrównoważonej działalności. Ludzie i planeta są ważniejsi niż zyski przemysłu tekstylnego."
Delara Burkhardt (S&D, Niemcy)
Posłanka odpowiedzialna za prace nad sprawozdaniem dotyczącym zrównoważonych tekstyliów

1 czerwca posłowie i posłanki do PE przedstawili propozycje wprowadzenia surowszych środków UE w celu powstrzymania nadmiernej produkcji i konsumpcji tekstyliów. Sprawozdanie Parlamentu wzywa do produkcji tekstyliów z poszanowaniem praw człowieka, praw socjalnych i pracowniczych, a także środowiska i dobrostanu zwierząt.

Istniejące środki UE dotyczące odpadów tekstylnych

Zgodnie z dyrektywą w sprawie odpadów, zatwierdzoną przez Parlament Europejski w 2018 r., od 2025 r. państwa UE będą zobowiązane do oddzielnego zbierania wyrobów tekstylnych. Nowa strategia Komisji obejmuje również środki mające na celu wspieranie materiałów i procesów produkcyjnych o obiegu zamkniętym, zapobieganie obecności niebezpiecznych chemikaliów oraz pomoc konsumentom w wyborze zrównoważonych tekstyliów.

Unia posiada oznakowanie ekologiczne UE, które mogą umieszczać na swoich produktach producenci przestrzegający kryteriów ekologicznych, takich jak ograniczone stosowanie szkodliwych substancji czy ograniczenie zanieczyszczenia wody i powietrza.

UE wprowadziła również środki służące złagodzeniu wpływu odpadów tekstylnych na środowisko. Ze środków programu „Horyzont 2020” finansowany jest projekt wykorzystujący recykling chemiczny RESYNTEX, który mógłby stanowić model biznesowy gospodarki o obiegu zamkniętym dla przemysłu tekstylnego.

Bardziej zrównoważony model produkcji tekstyliów ma również potencjał pobudzenia gospodarki. „Europa znajduje się w bezprecedensowym kryzysie zdrowotnym i gospodarczym, ujawniającym kruchość naszych globalnych łańcuchów dostaw” powiedział poseł do Parlamentu Europejskiego Jan Huitema.