W latach 2013–2014 wynagrodzenia nauczycieli wzrosły w 16 europejskich państwach (w Belgii, Danii, Niemczech, Estonii, Francji, Chorwacji, Luksemburgu, na Węgrzech, Malcie, w Austrii, Słowacji, Finlandii, Zjednoczonym Królestwie, Norwegii, Macedonii, Turcji) w porównaniu z ubiegłym rokiem szkolnym, zgodnie ze sprawozdaniemEurydice, przygotowanym dla Komisji Europejskiej.

Wzrost wynagrodzeń wynikał głównie z przeprowadzonych reform płac oraz dostosowań do kosztów utrzymania. Analiza dotyczy nauczycieli i dyrektorów w przedszkolach, szkołach podstawowych, gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych. W Polsce nie zanotowano znaczących zmian. W około połowie z 33 europejskich państw uwzględnionych w sprawozdaniu siła nabywcza nauczycieli¹ w 2014 r. jest wciąż na poziomie niższym od poziomu w 2009 r.

W niektórych państwach – w Belgii (region Flandrii), Danii (szkoły podstawowe i gimnazjalne), na Litwie, w Luksemburgu, Austrii, Finlandii (szkoły podstawowe i gimnazjalne) oraz we Włoszech (szkoły ponadgimnazjalne) – zmniejszenie siły nabywczej jest względnie niewielkie i wynosi poniżej 3 proc., natomiast na Cyprze, we Włoszech (szkoły podstawowe i gimnazjalne), w Holandii, Portugalii, Rumunii (szkoły podstawowe) oraz w Zjednoczonym Królestwie przedmiotowa siła nabywcza zmniejszyła się od 5 do 10 proc. W Irlandii, Hiszpanii, Rumunii (szkoły gimnazjalne i ponadgimnazjalne), Słowenii i Islandii wartość siły nabywczej nauczycieli spadła o 13 do 17 proc. Największy jej spadek odnotowano w Grecji – 40 proc.

„Podnoszenie świadomości na temat zawodu nauczyciela jest niezbędne, aby stworzyć silne kadry, które będą dysponować umiejętnościami niezbędnymi w XXI w.", stwierdziła europejska komisarz ds. edukacji, kultury, wielojęzyczności i młodzieży Androulla Vassiliou. „Jakość kształcenia i umiejętności, które nauczyciele przekazują naszym młodym pokoleniom, będą mieć długotrwały wpływ na przyszłe prace i wzrost gospodarczy.W czasie gdy Unia Europejska wychodzi z kryzysu gospodarczego państwa członkowskie powinny uważnie zastanowić się nad rolą wynagrodzenia i warunków pracy nauczycieli w zachęcaniu najlepszych kandydatów do podjęcia pracy w tym zawodzie i pozostania w nim".

W sprawozdaniu pt. „Wynagrodzenia i świadczenia nauczycieli i dyrektorów szkół w Europie (2013/2014)" wskazuje się, że podstawowe płace początkujących nauczycieli w szkolnictwie podstawowym i gimnazjalnym są niższe od PKB na mieszkańca² w około trzech czwartych zbadanych państw (poza Niemcami, Hiszpanią, Cyprem, Maltą, Portugalią, Zjednoczonym Królestwem–Szkocją, Czarnogórą i Turcją). W przypadku większości z państw powyższa sytuacja ma miejsce również w odniesieniu do wynagrodzeń nauczycieli w szkołach ponadgimnazjalnych.

W sprawozdaniu wskazuje się również na fakt, że w przypadku znacznej większości państw płace nauczycieli wzrastają wraz z długością stażu pracy. Jednak poziom wzrostu wynagrodzeń i tempo tego wzrostu różnią się. W niektórych przypadkach podwyżki są stosunkowo niskie, ale względnie szybko dochodzi się do najwyższego poziomu w siatce płac (Dania, Estonia, Łotwa, Malta, Finlandia, Zjednoczone Królestwo–Szkocja), natomiast w innych państwach wysokie podwyżki otrzymuje się jedynie pod koniec długiego okresu zatrudnienia (Grecja, Węgry, Austria, Portugalia, Rumunia).

Podstawowe wynagrodzenia nauczycieli mogą również rosnąć ze względu na świadczenia wynikające z dodatkowych kwalifikacji, oceny ich pracy lub z uwagi na nauczanie dzieci specjalnej troski.

Zachęty tego rodzaju mogą przyczynić się do zwiększenia atrakcyjności zawodu nauczyciela poprzez zmianę podejścia do rozwoju kariery – z kariery opartej na stażu pracy w kierunku kariery uwzględniającej rozwój, wyniki i wydajność. Połączenie zdobywania nowych umiejętności oraz stosowania lepszych metod nauczania z rozwojem kariery posłuży prawdopodobnie jako zachęta dla całej nauczycielskiej społeczności, a w szczególności dla młodych nauczycieli, w tym tych, którzy zdecydowali się na podjęcie pracy w zawodzie nauczyciela po rozpoczęciu kariery zawodowej w innym sektorze działalności.

Kontekst

Opublikowanie dorocznego sprawozdania Eurydice zbiega się ze Światowym Dniem Nauczyciela (5 października). Sprawozdanie zawiera porównawczy przegląd wynagrodzeń nauczycieli i dyrektorów szkół zatrudnionych w pełnym wymiarze czasu pracy, w pełni wykwalifikowanych, na poziomach kształcenia przedszkolnym, podstawowym, gimnazjalnym i ponadgimnazjalnym. Obejmuje ono 33 państwa europejskie (państwa członkowskie UE poza Bułgarią oraz Islandię, Liechtenstein, Czarnogórę, byłą jugosłowiańską republikę Macedonii, Norwegię i Turcję).

Szczegółowe informacje na temat poszczególnych państw dotyczą następujących kwestii:

• organów decyzyjnych odpowiedzialnych za kształtowanie płac nauczycieli/dyrektorów szkół;
• ustaleń w zakresie wynagrodzeń w sektorze prywatnym;
• minimalnych i maksymalnych rocznych podstawowych wynagrodzeń brutto w pełni wykwalifikowanych nauczycieli/dyrektorów szkół zatrudnionych w pełnym wymiarze czasu pracy w szkołach państwowych;
• wzrostu wynagrodzenia w zależności od stażu pracy;
• informacji na temat wzrostu/spadku wynagrodzenia w ciągu ostatniego roku;
• różnego rodzaju świadczeń i organów decyzyjnych odpowiedzialnych za ich przyznawanie.

Eurydice

Europejska sieć informacji o edukacji Eurydice stworzona przez Komisję Europejską zapewnia informacje i analizy dotyczące europejskich systemów kształcenia i polityki w zakresie edukacji. Obejmuje 40 biur krajowych w 36 państwach uczestniczących w programie Erasmus+ (państwa członkowskie UE, Bośnia i Hercegowina, Islandia, Liechtenstein, Czarnogóra, była jugosłowiańska republika Macedonii, Norwegia, Serbia i Turcja). Sieć jest koordynowana i zarządzana przez unijną Agencję Wykonawczą ds. Edukacji, Kultury i Sektora Audiowizualnego w Brukseli, która odpowiada za przygotowywanie publikacji i oferuje bogate internetowe zasoby informacji.

Dodatkowe informacje:

Pełna wersja sprawozdania „Wynagrodzenia i świadczenia nauczycieli i dyrektorów szkół w Europie (2013/2014)" (EN)

Komisja Europejska: Kształcenie i szkolenie